Fall Photos

Between Central Park & Fifth Avenue

Coffee shop on Central Park South near 6th avenue

                     

Fifth Avenue near 60th street

CPS near 6th Avenue

Getting ready for the marathon:

In the park near CPW & W 66th street

Central Park West & W 66th St

In the park near Tavern on the Green 

In the Park near W 66th St 

CPW

W 67th St & CPW  

Columbus Circle

Vijaya Dashami

 दसरा सण मोठा, नाही आनंदा तोटा 

         

फ्लशिंग मेडोज

       "There is no way to peace. Peace is the way. " 

                                                           Mahatma Gandhi 

                                       (Oct 2, 1869 - Jan 30, 1948)                                              

अमेरिकन खुल्या टेनिस स्पर्धेचा अंतिम सामना १३ सप्टेंबरला झाला. मुलांचं कोचिंग मागच्या विकएंडला सुरु झालं. दोन आठवडे लागतात त्यांना स्पर्धेचा सगळा पसारा आवरायला. खर तर दोन आठवडे कमीच वाटतात. ज्या तऱ्हेनं आर्थर Ashe स्टेडियम आणि त्याच्या भोवतीचा परिसर यु एस ओपनसाठी परिवर्तित करण्यात येतो ते मला फार विस्मयकारक वाटतं. एरवी तिथे काहीच नसतं. आता सगळ बंद, शांत आहे. जिथे इनडोअर कोर्टस आहेत तेवढी एकच इमारत फक्त उघडी आहे. ते स्टेडियम भर वस्तीत नाही; वस्तीच्या थोडं बाहेर आहे. रेल्वे लाईन आणि हायवेनी वेढलेलं आहे. सिटी फिल्डच बेसबॉल स्टेडियम जवळ आहे; पण सामने नसतील तेंव्हा तेही रिकामं असतं. पाठीमागे रेल्वेचं यार्ड आहे तिथे अनेक रिकाम्या आगगाड्या पार्क केलेल्या असतात. जवळ पास रेस्टोरंट्स नाहीतं, घरं नाहीतं कि दुकानं नाहीत. नुसता रस्त्यांचा भुलभुलैय्या, दोन ट्रेन स्टेशन्स, रेल्वेचे रूळ  आणि त्याच्या मध्ये वसलेला अमेरिकन टेनिस असोसिएशनचा मोठ्ठा कॉम्प्लेक्स. पण ऑगस्टच्या मध्यावर ते उन्हाळ्याच्या सुट्टीत चालू असलेला मुलांचा समर कॅम्प बंद करतात आणि ऑगस्टच्या शेवटी यू एस ओपन टेनिस स्पर्धा सुरु होते. मधल्या दोन आठवड्यात त्या कॉम्प्लेक्सचा पूर्ण कायापालट केला जातो. ह्या वर्षी ३१ ऑगस्ट ते १३ सप्टेंबरच्या दरम्यान स्पर्धा खेळली गेली.

गेली काही वर्ष मी त्या परिसराची दोन्ही रूपं बघतेय - यु एस ओपन चालू नसतात आणि ती चालू असताना. अजूनही दर वेळी मी विस्मयचकित होते. unbelievable, amazing हि विशेषणं वर्णन करायला अपुरी पडतील अशा रीतीनं केवळ दोन आठवड्यात त्या स्पर्धेसाठी तो परिसर तयार केला जातो. अनेक रेस्टोरंट्स, बार, दुकानं उभारण्यात येतात. स्पर्धेसाठी येणाऱ्या लाख्खो लोकांच्या खाण्यापिण्याची, बाथरूमची, शॉपिंगची सोय केली जाते. आणि हे सगळं कुठेही अव्यवस्थित, तात्पुरत वाटेल अशा रीतीनं नाही. मला दर वर्षी आश्चर्य वाटतं कि हे सगळं एरवी तर दिसत नाही; असं अचानक कसं उपटतं! आणि स्पर्धा संपली कि दोन आठवड्यात कसं नाहीसं होतं. केवळ दोन आठवडे चालणाऱ्या त्या स्पर्धेसाठी तिथे दर वर्षी जणू  टेनिसच  disney land उभारण्यात येतं.

२३००० च्या जवळपास लोक बसु शकतील असं आर्थर Ashe स्टेडियम जगातलं सर्वात मोठ्ठ टेनिस स्टेडियम आहे. तिथे पुरुषांच्या आणि महिलांच्या एकेरीचे अंतिम सामने खेळले जातात आणि टॉप सीडेड प्लेअर्सचे सुरवातीच्या फेऱ्यांतले सामने होतात. बाकीचे सामने लुई आर्मस्ट्रॉंग स्टेडियम आणि आजुबाजूला पंधरा -वीस आउट डोअर कोर्टस आहेत त्यावर होतात. आर्थर Ashe स्टेडियमवर retractable छप्पर बांधण्याचं काम सुरु आहे - पाऊस आला तर बंद करता येईल आणि इतरवेळी उघडं ठेवता येईल असं. गेल्या वर्षीची यू एस ओपन स्पर्धा संपल्यावर ते काम सुरु झालं. आणि पुढल्या वर्षीच्या स्पर्धेआधी मला वाटतं ते छप्पर तयार होणार आहे. म्हणजे सध्या ते काम अर्धवट झालेलं आहे. गेलं वर्षभर बांधकाम चालू होतं. पण तो सगळा बांधकामाचा पसाराहि त्यांनी स्पर्धा सुरु व्हायच्या आधी वेळेत आवरता घेतला. ह्यावर्षी आर्थर Ashe  स्टेडियमच्या आतमध्ये बसून जर तुम्ही वरचं छप्पर बघितलं असतं तर कोणीतरी सांगितल्या शिवाय तुमच्या लक्षातही आलं नसतं कि हे अर्धवट तयार झालेलं छप्पर आहे. असं वाटलं असतं कि काहीतरी मॉडर्न सुंदर डिझाईन केलेलं आहे.

शे- दीडशे मिलियन डॉलर्सचा एवढा मोठ्ठा बांधकाम प्रकल्प अर्ध्यावर आणून थांबवायचा -तो हि अशा रीतीने कि स्पर्धेसाठी येणाऱ्या लाख्खो लोकांना ते खटकणार नाही, त्याचा अडथळा होणार नाही, कुठले तरी पत्रे डोक्यावर कोसळतायत, स्क्रू खाली पडतायत असले छोटे-मोठे  अपघात होणार नाहीत - ते मला फार कौतुकास्पद वाटलं! ह्या सगळ्या चोख व्यवस्थापनामुळेच यू एस ओपनची तिकीटं एवढी महाग (सरासरी किमंत - २०० डॉलर्स) असतात कि काय कुणास ठाऊक!

सिटीफिल्ड मधले मेट्स चे बेसबॉल गेम्स आणि Madison Square Garden मधले न्यूयॉर्क निक्स चे बास्केट बॉल गेम्स ह्यांच्यापेक्षा यू एस ओपन हे वेगळं प्रकरण आहे- वर्षातून एकदा होते म्हणून असेल कदाचित. मेट्स आणि निक्सचे सामने बघायला लोक सर्रास त्या टीमची जर्सी, स्वेटशर्ट घालून जात असतील पण यू एस ओपन बघायला कोणी तसल्या अवतारात जात नाही. पुरुष नाही आणि बायका तर त्याहून नाही. ते दोन आठवडे फ्लशिंग मेडोज मध्ये  न्यूयॉर्क fashion वीकच चित्र दिसतं असं मी म्हणणार नाही; पण त्याच्या जवळपास.

उन्हाळ्यात समर कॅम्प आणि यु एस ओपन मुळे प्रशिक्षण वर्ग बंद आणि फॉल, विंटर, स्प्रिंग हे थंडीचे मौसम त्यामुळे कोचिंग नेहमी इनडोअर कोर्टवर चालतं. ज्या इमारतीत इनडोअर कोर्टस आहेत त्या इमारतीची रचनाही फार छान आहे. आर्थर Asheच्या शेजारी, त्या स्टेडियमच्या सावलीत हि इमारत उभी आहे. लॉबीतुन आत शिरल्यावर लांब हॉलवे आहे. त्याच्या दोन्ही बाजूला टेनिस कोर्टस आहेत. एका बाजूला सहा आणि दुसऱ्या बाजूला तीन. हॉलवेच्या वरती मोठ्ठी लांब viewing gallery आहे जी दोन्हीबाजूच्या कोर्टसना उघडी आहे. म्हणजे त्या galleryत  बसून तुम्ही खालच्या मजल्यावर दोन्ही बाजूच्या कोर्टसवर चाललेला खेळ बघू शकता. वरच्या मजल्यावर viewing galleryच्या पाठीमागेहि काही कोर्टस आहेत. एकुण बारा इनडोअर कोर्टस तरी असतील. न्यूयॉर्क परिसरात काही खाजगी टेनिस अकॅडमिही आहेत आणि तिथे भरपूर महाग आणि चांगल्या प्रतीचं टेनिस शिकवत असतील कदाचित पण त्यांना अमेरिकेन टेनिस असोसिएशनच्या फ्लशिंग मेडोजच्या ह्या केंद्राची सर नाही.

मला तिथलं वातावरण खुप आवडतं, निरोगी वाटतं. अडीज- तीन वर्षाच्या लहान मुलांपासून ते सत्तर- ऐंशी वर्षाच्या तरुणांपर्यंत वेगवेगळ्या वयोगटातले लोक तिथे आपल्या मित्र -मैत्रीणीं समवेत येऊन खेळत असतात किंवा शिकत असतात. कुठल्याही वयाच्या, वजनाच्या, आकाराच्या बायका घट्ट तोकडे टेनिसचे ड्रेस, शॉर्टस घालून खेळतात आणि कोणालाच त्यात काही विशेष वाटत नाही - बघणाऱ्यांना नाही कि खेळणाऱ्यांना नाही. जणू तिथे निव्वळ खेळाची उपासना होते आणि बाकी सगळं गौण असतं.

मुंबईला गेल्यावर माझा मुलगा महाराष्ट्र राज्य लॉन टेनिस असोसिएशनच्या कुलाब्याच्या कोर्टस वर खेळतो. ते प्रशिक्षण केंद्रही चांगलं आहे. फ्लशिंग मेडोजच्या तुलनेनं फार लहान आहे पण पुरेशी कोर्टस आहेत. तिथे एकही इनडोअर कोर्ट नाही. मला वाटतं अख्या भारतात कुठेच इनडोअर कोर्टस नाहीत. त्यामुळे पावसाळ्यात प्रशिक्षणात थोडा व्यत्यय येऊ शकतो. पण प्रशिक्षणाचा दर्जा चांगला आहे. फरक असेल तर तो दोन्ही ठिकाणच्या वातावणात. ताज्या ओल्या नारळाचं लाल वाटण लावून केलेलं माशाचं कालवण आणि गरम वाफाळलेला पांढरा भात हे जेवण दुपारी जेवलं तर अंगावर जशी सुस्ती येते तशा प्रकारच्या सुस्तीत तिथला कारभार चालतो असं वाटतं.

तिथले पदाधिकारी म्हणतात कि आई -वडील मुलं लहान असताना त्यांना टेनिस खेळायला पाठवतात; पण ती साधारण चौदा वर्षांची झाली कि म्हणतात आता खेळ बास झाला; अभ्यासाकडे, घरच्या धंदयाकडे लक्ष दया. भारत आंतरराष्ट्रीय दर्जाच्या खेळात इतर देशांच्या तुलनेत मागे पडतो कारण शासन आणि पदाधिकारी खेळाच्या बाबतित उदासिन, निरुत्साही आहेत असं नेहमी म्हंटल जातं. ते कारण खरं असेलही. पण इतरही काही सांस्कृतिक कारणं असावित: एक म्हणजे आहारात जर मांसाहाराचा पुरेसा समावेश नसेल तर पोर्क, बीफ हा मुख्य आहार असणाऱ्या खेळाडूंसमोर जागतिक स्तरावरच्या (नुसतं खेळातलं कौशल्य नाही) strength, stamina, endurance च्या स्पर्धेत टिकाव लागू शकतो का? (पाकिस्तानी जलदतम गोलंदाजानी यू टयूब वरच्या मुलाखतीत म्हंटलय कि भारतात जलद गती गोलंदाज तयार होतं नाहीत ह्याचं कारण त्यांचा शाकाहार हे असावं.) जगात भारतासारखा एखादाच देश असेल जिथे लोकांच्या आहारात मांसाहार फार कमी असतो. चीनी लोकही मासे आणि भाज्या भरपूर खात असेल तरी पोर्कही नियमित खातात.

दुसरं म्हणजे आपल्या देशातील एकंदरच गोऱ्या रंगाच्या प्रेमामुळे बरेच मध्यम वर्गीय, उच्चमध्यम वर्गीय पालक - जे मुलांच्या प्रशिक्षणासाठी वेळ आणि पैसा दोन्ही खर्च करू शकतात ते - मुलांना जास्त वेळ उन्हात खेळू दयायला नाखूष असतात का? उन्हात थोडा वेळ जरी खेळलं तरी भारतीय त्वचा लगेच काळी पडते. वर्षनवर्ष उन्हात सराव केला- जो बऱ्याच खेळात आवश्यक असतो - तर मुलांचा मूळचा रंग कितीतरी पटींनी काळवंडतो. कदाचित बऱ्याच आयांना ते चालत नसेल.

ऑलिम्पिक्स, एशियन गेम्स, कॉमनवेल्थ गेम्स वगळता टेनिस हा एकमेव खेळ आहे जिथे पुरुष आणि महिलांच्या आंतरराष्ट्रीय स्पर्धा एकाच वेळी, एकाच ठिकाणी होतात. महिला आणि पुरुष खेळाडूंसाठी बक्षिसाची रक्कम समान असते. काही टॉप सीडेड महिला खेळाडू पुरुष खेळाडूं इतक्याच लोकप्रिय आहेत. तरीही प्रशिक्षण घेणारे गट बघितले कि असं वाटतं कि लहान मुलांच्या गटात मुला- मुलींची संख्या समान असते पण बारा वर्षांपुढील वयोगटात पाच- सहा मुलगे असले तर एक -दोनच मुली असतात. म्हणजे मुली लहान असताना आई -वडील हौसेनं त्यांना कोर्टापर्यंत घेऊन तर येतात पण त्या जशा मोठ्या होतात आणि स्वतःची आवड स्वतः निवडतात तेंव्हा आपली पावलं दुसरीकडे वळवतात कि काय?

ऐंशीच्या दशकात मुंबई दूरदर्शननी सगळया grand slam टेनिस टुर्नामेंट्सच्या फायनल्सच थेट प्रक्षेपण दाखवायला सुरवात केली. यु एस ओपन, ऑस्ट्रेलियन ओपनच्या फायनल्स रात्री उशीर पर्यंत जागून नाहीतर सकाळी लवकर उठून बघितल्याचं मला आठवतय. तेंव्हाच्या टॉप सीडेड खेळाडूत ठळक नावं होती - महिलांमध्ये स्टेफी ग्राफ आणि मार्टिना नव्हरातीलोव्हा आणि पुरुषांमध्ये बोर्ग, मेकेन्ऱो, बेकर, एडबर्ग वगैरे. मार्टिना अगदी माझ्या वडिलांच्या आत्त्यासारखी दिसते असं मला तिला बघताना नेहमी वाटायचं. १९८०ची बोर्ग आणि मेकेन्ऱो मधली ऐतिहासिक विम्बल्डन फायनल, पुढे हिंदी चित्रपट सृष्टीत खूप नाव कमावलेल्या मराठी नटानं त्याच्या आणि माझ्या वडिलांच्या कॉमन मालवणी मित्राबरोबर आमच्या घरी कारपेटवर मांडी घालून बसून कोंबडीचा रस्सा -भाकरी जेवत बघितली होती. त्या सामन्याशी ती आठवण कायमची निगडीत आहे. पण दूरदर्शवर पाहिलेल्या टेनिसच प्रतिक म्हणून डोळ्यासमोर येतो तो लांब सोनेरी कुरळे केस हेड बँडनी बंदिस्त केलेला, रागात तावातावानी अंपायरशी वाद घालणारा जॉन मेकेन्ऱो.

परवा फेडरर विरुध्द कोलश्रायबर सामन्याच्या वेळी आर्थर Ashe स्टेडियमच्या कॉमेंटेटर बॉक्स मध्ये शांतपणे उभा असलेला मेकेन्ऱो दिसला. लांब कुरळे सोनेरी केस आता नाहीसे झालेत. अर्थात मधली बरीच वर्षही गायब झालीत.

Happy Ashadhi Ekadashi

2 Links

Flight

There is a nice article by a pilot at the above link. As I was reading it, I couldn't stop thinking about my New York to Mumbai flights of 15 hours straight, flying through the night sky at over 30000 feet above the sea. It's good to hear something else from a pilot for a change - other than the apologies for delay and updates on weather conditions during the flight.

Leopards

And this one is about how leopards and villagers coexist in a village in Rajasthan. There are some unbelievably beautiful photos of a Rajasthani village in this one. 

Butterflies

   

Temples and Traditions

On the occasion of Maharashtra Diwas (May१), here are a few of my favorite temples and traditions.
                                     
                                  

My earliest childhood memories are of Thane, so the first temple that comes to mind is the Kopineshwar Mandir there. It is located near the locally famous Masunda talao, in the busy market area of old Thane. It's a Shiv Mandir and like many a  Shiv temple in India, there is a myth surrounding this one too. It is said that the Shiv Ling grows in hight over a period and once it's reached the top of the temple, world will be drowned in great floods.

My mother was not a regular temple goer nor was she a daily puja doer; however she made it a point to go to the Ghantali Devi temple in Thane during Navaratri to offer what we Maharashtrians call oati (ओटी) - a set comprising a traditional sari with blouse piece, topped with a coconut, fresh flowers, sweets, and haldi- kunku to the goddess. This she did, without fail, every year.

A typical shop selling saris, red Kunku bottles, flowers, coconuts and prasad (sweets) outside a temple.

                                                   
In spite of having grown up without many traditions or rituals, as I grow older, I miss the small things that are or used to be mark of home and community. Among Maharashtrians, when guests are leaving after a visit the lady of the house says to the woman guest, especially a married woman guest, "Thamb, tula kunku lavate (Wait, let me apply kunku (to your forehead)). Small silver containers of kunku powder (red) and haldi ( turmeric) are kept in home shrines. First, you dip the fourth finger of your right hand in haldi and place a small dot on the woman's forehead between the eyebrows closer to the nose. Then dip the same finger or the third in red powder and place a dot slightly above the yellow one. The host does it to her guest first then the guest does it back to her host. Is it just a slightly elaborate way of saying good bye to wish guests safe return home or does it mean something more - I really don't know.

                                               

I am also, unaware if it's done in other parts of India, but when I go to see my mother's long - time neighbors - who are not originally Maharashtrians - and as I am leaving, the husband says to the wife - "tila kunku lav," or something similar -for he says it in his language and I only understand the word kunku, but it sounds like music to my ears.

Before Bollywoodwallas started making mockery of it by touching every Amar, Akbar, Anthony and Sita or Gita's feet on stage before the cameras, touching feet of elders' to show respect used to be a custom confined to home, family and close friends. When we visited our grand parents, first thing we did upon seeing them was bow and touch their feet. They would then hug and bless us saying something like, "live a long life" or "live to be a hundred". How many parents teach their children to bow before elders at home these days -who knows! Thanks to the movie people, I am afraid, generations of Indians might grow up thinking that touching someone's feet is a stage act to be performed before an audience.

When we moved to Dadar from Thane, my mother had to find a new Devi to bring oati to, during Navratri. Luckily Goddess Mahalaxmi wasn't too far.

                                 

But the temple close to home was the All Mighty Siddhivinayak. It was a nice, old-fashioned temple back then not the modern, multi-storied structure with security fortifications that stands in its place today. And it used to be crowded on Tuesdays, not every other day of the week like it seems these days.

In Prabhadevi, we are closer to Siddhivinayak than my mother's apartment was. Since we are there mostly for vacation, it's enough for me to keep track of the days very vaguely, like say from the traffic pattern: If we get stuck in traffic right after coming out of our lane- then it must be Tuesday and devotees waiting in long line to get into the temple for Sidhhivinayak's darshan are contributing to the traffic jam; If traffic congestion is a little further north on Savarkar Marg, it must be Friday - a busy day around the Mahim Darga; And if the bottleneck is even further, near causeway, it must be Wednesday - the day of Novina at Mahim Church.

When I moved to New York, there wasn't really any temple here that looked like temples back home,  for a long time. It took Flushing temple years to take the shape that it is in today. One difference between temples in India and in the US is that, here they have cafeteria in the basement which temples in India generally don't.

                                             

I never went to the Babulnath mandir when I lived in Mumbai but try to go there now when I am visiting. Just like the Mahalaxmi mandir, it's a little bit of a climb but once you get up there its spacious and peaceful. Mumbaikars are lucky to have these two beautiful, sprawling old temples in the heart of the city, but I wish they were not so hidden behind cables and poles and all sorts of structures that surround them.
                                   



yesheeandmommy@gmail.com

I have tried to make this post visually appealing by adding images from google. In most cases, if you click on the picture, it will take you to the original web site. 

मुंबई मिसळ

गेल्या आठवड्यात मुंबईहुन मल्टीप्लेक्स संबंधीच्या ज्या बातम्या आल्या त्या मी लक्षपूर्वक वाचल्या कारण मिसळ आणि वडापाव दोन्ही माझ्या आवडीचे पदार्थ आहेत. म्हणजे दही मिसळ. साधी मिसळ मला आवडत नाही. पण दादरच्या माझ्या नेहमीच्या डोसागृहात दही मिसळ बरोबर जे दही मिळतं ते गोड असतं. म्हणजे मेन्यूतच तसं लिहीलेलं असतं कि हा गोड पदार्थ आहे. म्हणून मग मी काय करते की साधी मिसळ मागवते आणि बरोबर एक प्लेट दही वेगळं मागवते. मग ते कॉम्बिनेशन बरोबर होतं.

दही मिसळ खाताना मी खूप पौष्टिक काहीतरी खातेय असं मला वाटतं. म्हणजे त्यात सर्वात खाली उसळ असते- काही ठिकाणी पांढऱ्या किंवा हिरव्या वाटाण्याची, काही ठिकाणी मटकी -वाटाणा मिक्स. उसळ पौष्टिक असते असं आहार शास्त्र सांगतं. त्यावर सर्वात वरती बारीक चिरलेला कच्चा कांदा आणि कोथिंबीर भुरभुरलेली असते. त्यामुळे कच्च्या भाज्या खाल्ल्याचं समाधान मिळतं. बरोबर दह्याची वाटी असते - साधं दही खावं असंही आहारतज्ञ म्हणतात. आता मध्ये थोडासा तेलाचा लाल तवंग आणि तळलेली शेव किंवा फरसाणचा थर असतो पण त्यामुळे मिसळीची पौष्टीकता फारशी कमी होत असेल असं मला वाटत नाही.

माझ्या मुलाला मिसळ-पाव आवडतो - म्हणजे साधी मिसळ आणि पाव. दही मिसळ काय किंवा मिसळ -पाव काय दोन्ही टेबल -खुर्चीवर बसून खायचे पदार्थ आहेत. उभ्यानी किंवा मल्टीप्लेक्स मधल्या सीटवर बसुन ते नीट खाता येतील असं वाटतं नाही. साधी मिसळ एकवेळ उभ्यानी किंवा थिएटर मधल्या सीटवर बसुन खाता येईल. पण तरीही येणाऱ्या जाणाऱ्या प्रेक्षकांचा धक्का लागून प्लेट उपडी झाली आणि त्यातली मिसळ सांडली तर ते सगळं फारच राडरबड होईल आणि सिनेमा बघायच्या आनंदात त्यामुळे व्यत्यय येऊ शकेल.

त्यामनानं पौष्टिकतेच्या बाबतीत मिसळीच्या जवळपास पण मिसळीच्या मनानं सुक्का पदार्थ म्हणजे भेळ -पुरी.  मल्टीप्लेक्समध्ये भेळपुरी विकणं जास्त संयुक्तिक होईल असं वाटत. भेळ -पूरी हा मराठी खाद्यपदार्थ आहे का नाही ह्याची मला कल्पना नाही पण पॉपकॉर्न आणि ब्राऊनी जे मुंबईतल्या मल्टीप्लेक्स मघ्ये आवडीने खाल्ले जातात, त्यापेक्षा तो नक्कीच जास्त भारतीय असावा.

"भारतीय" शब्दावरून काहीतरी आठवलं. मुंबईच्या मॉलमध्ये गेल्यावर मुलानं मला ह्यावेळी विचारलं कि मॉल जर मुंबईत -भारतात आहे; मॉलमध्ये खरेदी करणारे बहुतांश लोक भारतीय आहेत; तर आंतरराष्ट्रीय लेबल्सच्या सनग्लासेस आणि कपड्यांच्या ज्या मोठ्ठ्या जाहिराती जिकडे तिकडे झळकतायत त्यातली मॉडेल्स पाश्चिमात्य (गोरी) का? मी ते नेहमीच बघत आलेय; ते आता माझ्या अंगवळणी पडलय; त्यामुळे माझ्याकडे त्याच्या प्रश्नाला चांगलं उत्तर नव्हतं, पण त्याला ते खटकल हे हि पुष्कळ झालं असं वाटलं . पण हे थोडं विषयांतर झालं.

मिसळ आणि भेळपुरी पेक्षाही वडापाव जास्त सुटसुटीत आणि बसून, उभं राहून कसाही खायला सोप्पा. खरतर तो potato किंवा vegi बर्गरच. आंतरराष्ट्रीय कॅफे शृंखला जर राजमा आणि मका घातलेल्या खिम्याला lamb chili नाव देतात तर वडा पावला potato burger म्हंटल तर ते खोट ठरू नये. वडापावला मल्टीप्लेक्समध्ये वडापाव ऐवजी potato बर्गर म्हंटल तर खाणाऱ्यांना कदाचित ते जास्त आवडेल.

बेसन आणि बटाटा ह्या दोन गोष्टी विधात्यान केवळ तळण्यासाठीच निर्माण केल्यात असं वाटावं इतकं कढईतलं तळणं त्यांना सुट होतं. जेंव्हा त्या एकत्र तळून येतात तेंव्हा तर त्यात चुकीला फारसा वावच उरत नाही. त्यामुळे बऱ्याच लोकांना असं वाटतं कि त्यांना बटाटे वडे चांगले जमतात. पण ती समजूत चुकीची असते. बटाटे वड्यांमध्ये कांदा घालायचा नसतो. त्यात काजूही घालायचे नसतात आणि त्यात बेदाणे तर बिलकुल घालायचे नसतात. मनुका आणि काजू घालायला बटाटा वडा म्हणजे बिर्याणी किंवा खीर नाही. उद्या मल्टीप्लेक्स मध्ये कोणी जर काजू, कांदा किंवा मनुका घातलेले वडे विकायला लागलं तर ते खपवून घेतलं जाणार नाही अशी मी आशा बाळगते.

Bhau Daji Lad Museum

भायखळ्याच्या भाऊ दाजी लाड म्युझियम (पूर्वीच व्हिक्टोरिया आणि अल्बर्ट म्युझियम) संबंधी ज्या बातम्या पेपरात येतायत त्याही मी वाचतेय. मार्च महिन्यात मुलाच्या स्प्रिंग ब्रेक मध्ये आम्ही मुंबईत होतो, तेंव्हा एक दिवस पेपरात बातमी आली कि शहरातील Fahion सप्ताहाचा समारोप जो भादाला संग्रहालयात होणार होता तो अचानक आयत्यावेळी दुसरीकडे हलवावा लागला कारण त्या भागात रहाणाऱ्या काही लोकांनी म्हणे शेवटच्याक्षणी ठरवलं कि म्युझियमचा वापर केवळ भारतीय सांस्कृतीक कार्यक्रमांसाठीच व्हायला हवा आणि Fashion Show हि आपली संस्कृती नाही. हे कारण हास्यास्पद वाटतं असच म्हणावं लागेल.

fashion सप्ताहाचा समारोप भादाला संग्रहालयात होणार आहे हि बातमी काही दिवस आधीच पेपरात आली होती. संस्कृती रक्षकांनी तेंव्हाच तो कार्यक्रम का नाही थांबवला? किंवा असं का नाही म्हंटल कि आता सगळ ठरलय तर कार्यक्रम होऊन जाऊ दे, पण पुन्हा अशा प्रकारचे कार्यक्रम संग्रहालयात होऊ दिले जाणार नाहीत. ते त्यातल्यात्यात जास्त मच्युअर वागणं झालं नसतं का? तशा प्रकारची चर्चा आयोजक आणि विरोधकांच्यात झाली होती का ह्याचा उल्लेख कुठल्याच बातमीत आढळला नाही. आधी ठरलेल्या कार्यक्रमाची जागा आयत्यावेळी बदलायला लावणं फारच पोरकटपणाचं वाटतं. शेवटच्या क्षणी जागा बदलताना आयोजकांची काय धांदल उडाली असेल ह्याची कल्पनाच करवत नाही. हे म्हणजे लग्नाचा मुहूर्त उद्यावर आला असताना अचानक दुसरा हॉल शोधायला लागण्या सारखं झालं.

तो कार्यक्रम भादालात सुरळीत पार पडला असता तर लगेच मुंबई जागतिक fashion च्या नकाशात Paris, मिलान, न्यूयॉर्कच्या पंक्तीला जाऊन बसली असती असं नाही. पण कोणी काही चांगले कार्यक्रम करत असेल तर त्यांचे पाय खेचत बसण्यान मुंबईचा आणि तिच्या समान्य जनतेचा तोटा होतो.

न्यूयॉर्क सिटीतल्या संग्रहालयात भरणारी प्रदर्शनं, लिंकन सेंटरला होणारे कार्यक्रम किंवा ब्रॉडवेचे शोज फक्त न्यूयॉर्कचे रहिवासीच बघतात असं नाही. बाहेर गावाहूनही लोक नियमितपणे ते कार्यक्रम बघायला इथे येत असतात. म्हणूनच इथली म्युझियम्स कधी रिकामी नसतात आणि त्यातल्या वस्तूंवर धुळ साठत नाही. काही महिन्यांपूर्वी मोमांत (MOMA ,  Museum Of Modern Art) Matisse च्या Cutoutsच मोठ्ठ प्रदर्शन भरलं होतं. बरेच दिवस ते चाललं.  Henry Matisse अर्थातच अमेरिकन नाही. पण  हे प्रदर्शन आहे कि सोहोळा आहे असं वाटावं इतकी लहान- थोरांची गर्दी रोज तिथे असायची. न्यूयॉर्क सारखच देशाचं सांस्कृतिक केंद्र बनायची कुवत मुंबईत नक्कीच आहे. म्हणून मला वाटतं केवळ मुंबईत रहाणाऱ्या नाही तर मुंबई बाहेर रहाणाऱ्यांनीही भादाला म्युझियम संबंधीच्या बातम्या वाचाव्यात - शक्यतो इंग्रजी आणि मराठी दोन्ही वर्तमानपत्रातून येणाऱ्या -आणि काय चाललय ते जाणून घ्यायचा प्रयत्न करावा.

ह्यावेळी वसईचा किल्ला बघितला. दोन्ही ठिकाणं अपेक्षेपेक्षा जास्त चांगली निघाली - वसई आणि किल्ला दोन्ही.  किल्ल्याचे सुंदर अवशेष अजून शिल्लक आहेत. आणि उत्तर मुंबईतल्या इतर उपनगरात इमारतींची अनिर्बंध वाढ झालीय तशी वसईत दिसली नाही. मुंबईत आजकाल अचानक कधीतरी गैर -मोसमी पाऊस पडतो. त्यामुळे सगळी झाडं धुऊन निघतात आणि हिरवळ टिकून रहाते. पूर्वी कसं एक पावसाळा संपला कि दुसरा सुरु होई पर्यंत मधल्या काळात सगळं रखरखीत व्हायचं तसं ह्यावेळी वाटलं नाही. मार्च - एप्रिल सुरु झाला कि मरणाचं उकडतं, पण आम्ही जायच्या एक -दोन दिवस आधीच पाऊस पडुन गेला होता. किल्ल्याचा परिसर हिरवा, ताजा टवटवीत दिसत होता. पण किल्ल्या विषयी काहीच ऐतिहासिक माहित तिथे उपलब्ध नव्हती.

एकूणच इतिहासाच्या धड्यात वसईच्या किल्ल्याची फारशी माहिती नसायची. जेवढा ऊदोऊदो रायगड, प्रतापगड, सिंधुदुर्ग ह्या मराठ्यांनी बांधलेल्या गड -दुर्गांचा होतो, तेवढं कौतुक कधी वसईच्या किल्ल्याच्या नशिबी आलं नाही. तो मुंबईच्या एवढया जवळ असुनही आमच्या शाळेची सहल कधी तिथे गेली नव्हती. शिवनेरी बघायला शाळेनी आम्हांला पूण्याला नेलं होतं ते आठवतय. किल्ल्याच्या परिसरातही त्याविषयी काही माहिती लावलेली दिसली नाही. किल्ल्याचे अवशेष बऱ्याच मोठ्या परिसरात पसरलेत. पण त्याचा नकाशा किंवा तो कसा बघावा, सुरुवात कुठे करावी, शेवट कुठे करावा ह्या विषयी काही सूचनांचे फलक कुठे दिसले नाहीत.

तटबंदीची भिंत काही ठिकाणी शाबूत आहे. आणि वर चढून जायला फुटकळ पायऱ्या आहेत. आम्ही वर चढून गेलो तेंव्हा त्या भिंतीची रुंदी लक्षात आली. भिंतीचा सर्वात वरचा भाग म्हणजे अरुंद पाउल वाट आहे. तिथून भोवतालच्या खाडीचं मोठं विहंगम दृश्य दिसलं

खरतर वसई मुंबईपासून फार लांब नाही. आम्ही प्रभादेवीहून दुपारी दोनच्या सुमारास निघालो आणि रात्री आठ  वाजेपर्यंत परत आलो. त्यादिवशी traffic जास्त नव्हता, पण असला तरीं गाडीनी एका दिवसात जाऊन येण्या इतक ते  नक्कीच मुंबईच्या जवळ आहे. मग एक पर्यटन स्थळ म्हणून ते का विकसित करण्यात आलेलं नाही समजत नाही. मुंबईची मुळ कोळी संस्कृती जी शहरात आता नावालाच दिसते, ती पुढील पिढ्यांना समजावी म्हणून जतन करून ठेवण्यासाठीही कोणी काही प्रयत्न करताना दिसत नाही.

मल्टीप्लेक्स आणि म्युझियम मध्ये काय चाललय ह्याची काळजी करताना, मुंबईचे राखणदार मुंबई शहराची आणि तिच्या ऐतिहासिक वास्तूंची काळजी घ्यायला विसरतायत असं वाटतं.


    

How to Read and Understand a Book

An interesting, informative talk by a Canadian professor about the book, The Reluctant Fundamentalist.

The book has been turned into a movie. The movie is nice and the music is good too.

असावा सुंदर चॉकलेटचा गणपती?

चंदेरी सोनेरी चमचमती मूर्ती. न्यूयॉर्कसिटीत एका दुकानात चॉकलेटचे गणपती मिळतात: तीन इंच उंचीचे, सोन्याचा वर्ख लावलेले.

त्याला एका हिंदू गटाने आक्षेप घेतला आहे. गटाच्या अध्यक्षांच म्हणण असं कि विघ्नहर्त्याच्या मूर्ती देवळात किंवा घरातल्या देव्हाऱ्यात पूजायच्या असतात. वाटेल तशा खायच्या नसतात. त्यांच्या बातमी पत्रकात अध्यक्ष म्हणतात कि चॉकलेटचे गणपती विकणं हा हिंदूंचा अपमान आहे. दुकानदारानी म्हणजे दुकानदारीणीनं त्या विकणं बंद करावं.

त्या दुकानात गणपती बरोबरच चॉकलेटचे बुद्ध, येशुख्रिस्त आणि मोझेसहि मिळतात. दुकानाच्या मालकीणबाईं लिंडा स्टर्न म्हणतात कि, "त्यांच्या दुकानात सर्वधर्मसमभावानुसार सगळ्या धर्मांच्या मूर्तींना आदरानी आणि मानानी वागवलं जातं." त्या विकणं बंद करायचा त्यांचा काही इरादा नाही.

म्हणून न्यूयॉर्क टाईम्सच्या वार्ताहारानी काही लोकांची मतं जाणून घ्यायचा प्रयत्न केला (A Diety Made of Chocolate Spurs a Religious Debate, फेब्रुवारी९,२०१५). क्विन्स मधल्या गणेश मंदिराच्या अध्यक्षा म्हणाल्या कि, "आम्हां हिंदूंच्या दृष्टीकोनातून विश्व अविनाशी आहे आणि देव सर्वव्यापी आहे. त्यामुळे आम्ही असं म्हणणार नाही कि केवळ त्या छोट्याशा चॉकलेटच्या मूर्तीत देव आहे. उलट ते खाल्ल तर खाणाऱ्यात देवाचा प्रवेश होईल. आमच्या भारतीय मुलांना अशी चॉकलेट खायला नक्कीच आवडेल."

त्यांच्या मताशी सहमत होणं मला जरा कठीण जातय. आभारप्रदर्शनाच्या दिवशी चॉकलेटची टर्की, नाताळच्या मोसमात सांताक्लॉज सर्रास खाल्ले जात असले तरी गणेशाला चावून खायची कल्पना कशीशीच वाटते. एखादया लग्नाच्या आमंत्रण पत्रिकेवर गणपतीच चित्र असेल तर ते लग्न लागून बरेच दिवस झाले तरी ती पत्रिका कचऱ्याच्या टोपलीत टाकणं माझ्या आईच्या फार जीवावर यायचं. पण लिंडाबाई गेली पाच वर्ष चॉकलेटचे गणपती विकतायत म्हणजे खुद्द गणेशाचा त्याला कदाचित आक्षेप नसावा. नाहीतर त्यानं नक्कीच त्यात विघ्न आणलं असतं.

ग्वादालुपेच्या व्हर्जीनची चॉकलेटची मूर्तीही त्या दुकानात मिळते. आवर लेडी ऑफ ग्वादालूपे चर्चचे पादरी म्हणाले कि, "आमच्या मते सर्व धार्मिक मूर्ती आणि प्रतिमा ह्या पवित्र वस्तू असतात आणि देव आणि दैवीशक्तींशी संपर्काचं साधन असतात. त्यामुळे त्यांचं खायच्या वस्तूत रुपांतर करून त्या विकणं मला योग्य वाटत नाही. पण काही लोकांना केवळ धंदयाशी मतलब असतो."

स्टर्नबाई म्हणाल्या कि काही वर्षांपूर्वी त्यांच्या चॉकलेटच्या मूर्तींवरील लेख वाचून चायना टाऊन मधल्या बौद्ध धर्मियांनी त्यांच्या दुकानावर बहिष्कार घालायची धमकी दिली होती. पण त्यांनी तिकडे दुर्लक्ष केलं. त्या भागात त्यांची काही गिऱ्हाईकं नाहीत. त्यामुळे ते प्रकरण तिथेच संपल.

हून लय हे तिबेटी बुद्ध लामा म्हणाले कि, "बऱ्याच बौद्ध लोकांना बुद्धाची मूर्ती खाणं अपमानास्पद वाटेल आणि तसं केल्याने कुकर्मात भर पडेल असं ते मानतील. पण प्राचीन बौद्ध ग्रंथांच्या शिकवणीनुसार बुद्धाचा अपमान करणाऱ्यांवर रागावणाऱ्यांनी स्वतःला बुद्धाचे अनुयायी म्हणवून घेऊ नये. दलाई लामांची ती आवडती शिकवण आहे. तस जरी असलं तरी ते स्वतः बुद्धाची मूर्ती खातील असं वाटत नाही."

न्यूयॉर्कच्या रोमन कॅथलिक आर्चडायसेसचा प्रवक्ता म्हणाला कि त्यांना आठवतय कि एका कॅथलिक संस्थेच्या भोजन समारंभात पाहुण्यांना पांढऱ्या चॉकलेटपासून बनवलेल्या व्हर्जीन मेरीच्या प्रतिमा देण्यात आल्या होत्या. "त्यात काही  अधार्मिक आहे असं मला वाटत नाही. कुठल्या उद्देशानं त्या प्रतिमा बनविण्यात आल्यात हे महत्वाचं."

जितके लोक तितकी मतं. न जाणो भारतातही काही लोकांना हि कल्पना आवडेल. गणेशोत्सवात घराघरात चॉकलेटचे गणपती दिसू लागतील. त्यांच्या विसर्जनाचा प्रश्न आपोआपच सुटेल. गणपती होऊन गेल्यावरही पुढे कित्येक दिवस घरातल्या लोकांना थोडा थोडा गणेशाचा "प्रसाद" खाता येईल आणि गणेशाशी एकरूप होता येईल.

शेवटी लॉर्ड गणेशाच काय ते ठरवेल: त्याला चांदीचं व्हायचं असेल तर तो चांदीचा होईल, शाडूच व्हायचं असेल तर शाडूचा आणि चॉकलेटचं व्हायचं तर चॉकलेटचा!

       

Snowing in NYC

Mumbai - North, South and in Between

Some of my favorite places in Mumbai

Ranade Road vegetable market

                                           

If you are flying in from New York, chances are you will land in Mumbai late in the night. You can try to catch a few hours of sleep - but don't count on it. What do I do on my first morning in the city - when I am jet- lagged and a bit groggy from lack of sleep? I go to the Ranade road bhaji market in Dadar ( west - central Mumbai ). It is my favorite place to get fresh vegetables and groceries. I used go there with my mother. Now I take my son with me. Surprisingly some of the same shops and bhaji-wallas are still there. 

What does my son do when I am grocery shopping? He sits in the car with the driver 

watching boxing videos on TV,  amidst the chaos of shops, street vendors, pushcarts, cars, 

scooters and thousands of people ( maybe I am exaggerating, not thousands, hundreds of people but definitely thousands in the evening) that Ranade Road is and he doesn't seem to mind it.

When I used to go to that market with my mom, an old woman used to be there sitting under a tree with a couple of wicker baskets selling the leafy greens - spinach, radish, dill and other local varieties. To my young eyes she looked ancient - dark brown skin wrinkled all over, wearing a faded traditional 9 yard saree, blouse made of similar cloth, small tattoos on her forehead and wrist as per the old custom. 

When I went there after a gap of 15 years, I was surprised to see many of the vegetable -

sellers in the same spots as before including the guy selling sprouted beans. The old woman had more wrinkles and missing teeth. 

Some of the same bhaji sellers are still there; there are a few new ones now but I don’t see the old woman anymore. 

After buying the groceries, newspapers and magazines, it is time for lunch. Ideally, we 

should eat something light and simple, not something heavy and full of coconutty gravies  

which will cause us to take a nap - because at this point my topmost concern is how to 

help my son get over his jet - lag as quickly as possible and a nap is not a good idea.

However, on the first day in the city it is difficult to stay away from our favorite malvani 

restaurants. I need my Mumbai fish and my son wants his malvani chicken curry with 

konkani wadey.  So we head either to Sindhurdurga in Dadar, very close to the market or 

to Highway Gomantak in Bandra  (15 - 20 minutes drive north from Dadar depending on 

the traffic).

After a full-filling lunch of fish and chicken curry, we try not to go home. If you succumb 

to sleep at this point, your jet-lag will linger. So we drive around the city in the rented car 

listening to Bollywood music on the radio. My favorite station is Radio Mirchi which plays a good mix of old and new songs. We stop for tea and cold -coffee in the late afternoon and try to return to Dadar as the sun begins to set

Shivaji Park

                                       

Shivaji Park is bustling at this time of the day. It is a place for people of all ages to gather in the evening. If you decide to sit on the low wall that surrounds the park, you might end up next to a group of retired men discussing state politics. A few feet away will be a group of older women. I have never listened in on their conversation but from the bits and pieces that fall on my ear while walking around the park, I imagine they are talking about their kids, grandkids and the dinner menu. Next to them - groups of college kids - they prefer to hang around the food and beverage kiosks. If you wish you can go into the small temple that sits on the western edge of the park and pay your respects to Lord Ganesh or you can walk, run or jog around the park. 

If every neighborhood in the US has its own park -big or small,  every neighborhood in India has its own temple- sometimes more than one. Shivaji park has two - one dedicated to lord Ganesh and next to that, another one in honor of the goddess Kali - Kali Mata or Mother Kali as she is called. At 7:30 pm the aarti -evening prayers start. Our first evening in the city, we might not be ready to take the noise level and crowds of prayer time so we leave to have dinner.

Early Dinner

                                           

If I can keep my son up until 8 o clock on the first day, I feel I have half-won his battle with jet-lag. So we have an early dinner at Gypsy (a small cafe near the park) of bhaji -bhakari for me and their famous pav- bhaji (a spicy dish of mashed mixed vegetables) for my son and head home.

                                                                    Day 2


 Prithvi Theatre
          

                                       

During school holidays, Prithvi theatre in North Mumbai has plays for children. Most of them are in hinglish - hindi -english mix with a smattering of marathi lines thrown in. It's easy to book their tickets online. This time I had booked tickets for all the shows that we wanted to see, before leaving New York.  Plus they have a good outdoor cafeteria. Also, Mahesh Lunch Home- famous for its sea food- is nearby.

Books

                                       

                                       
.

There are a few Barnes and Noble type book stores in Mumbai. Good thing about them is that they have a wide selection of books by Indian authors in english for children as well as adults. You can easily spend some quality time there, going through the books. Our favorite is the one in South Mumbai at Kemps Corner.

Worli Sea-face  

                                           

Our day 2 in Mumbai ends with a visit to the sea-face either in Worli or Marine Drive. Mostly Worli because it is closer to home and you get a good view of the Bandra -Worli Sea Link from there.

                                                                        Day 3

Tennis            

Our 3rd morning in Mumbai and it is time to get into a routine which involves playing tennis - for my son. Our favorite courts are at MSLTA, gem of a place in Cooperage, South Mumbai.  You can easily book a pro there by calling in advance. They have a quaint canteen overlooking the courts where I can sit and read and watch my son play. I only hope he enjoys playing there as much as I enjoy watching him. So far he hasn't complained.

Kala Ghoda 

Even if you are not interested in shopping,  Kala Ghoda near Cooperage is a great place to walk around. (If only the streets in Mumbai were a little more pedestrian -friendly!) There is a Fab India which specializes in clothes made from handwoven fabrics and a Westside Departmental store and several famous Indian designer boutiques in the area and a Zara now.  Also Jehangir art gallery and the Chatrapati Shivaji Museum nearby are worth a quick visit. I never knew there is a synagogue in Mumbai, until I came upon the beautiful blue building of Keneseth Eliyahoo Synagogue in one of the nearby by- lanes. After tennis, we have lunch at the Leopold Cafe near Regal Cinemas. 

Once we get into a routine, two weeks go by fast and soon it's time to return. It is hard to say good bye to Mumbai in December as the weather is quite pleasant - less hot, less humid and you we wish you had at least a week more to spend there. But NewYork beckons.